Balikasiran'da Tarim

Tugrul Kinikoglu

Sait beyin bahcesinde ilk ciddi denemelerini yapacagimiz toplum destekli tarim modeli aslinda Balikasiran grubunun Datca yarimadasina butuncul bakisinin elemanlarindan birisi. Bu bakis yarimadanin yapilasmasindan insan yerleskeleri ile dogal alanlarin iliskisine, yarimada olceginde su yonetiminden atiklarin degerlendirilmesine, doga dostu gelir kaynaklarindan saglam/kalici insan iliskileri agina kadar pek cok konuyu kapsadigindan tarim/bahce konusunu da bu yaklasim icinde degerlendirmemiz gerekiyor. Haliyle bu cerceve bizim hangi urunleri ne zaman, nasil sureclerle, kim tarafindan uretecegimiz konusunu etkiliyor. Toplantilarda hep dile getirdigimiz gibi ilacsiz/saglikli sebzeye ulasim, tarimsal faaliyetin cok onemli olmakla birlikte sadece bir yonu.

Bu arka planin uzerine su konusu ile baslayalim.

1. Biliyorsunuz ulkemiz su zengini degil, Turkiye'nin cogu yerine gore yillik yagisimiz daha yuksek olsa da yarimadada durum daha kotu cunku yagislar yila dengeli dagilmiyor, bu da tarimsal aktivite acisindan istenmeyen bir durum. Ustelik mevcut durum iklim degisikligi ile daha da kotuye gidecek gibi. Gecen yil bir onceki yilin yarisi kadar bir yagis aldik. Cogu koylu bu derece kurak bir kis hatirlamadiklarini soyluyor. Daglardaki kurakliga dayanikli calilardan/agaclardan kuruyanlar oldu. Bu yil ise gecen senenin de yarisindayiz su an itibari ile. Onumuzde verimli yagis gunleri neredeyse 30-45 gun, acigi kapatmak icin cok olaganustu yagislar olmasi gerekiyor. Yani bu yaz durum gecen senekinden daha kotu olacak gibi.

2. Permakultur benzeri dogal tarim yontemleri su ihtiyaci icin yagis butcesini asmamak gerektigini ve ana kaynak olarak yagislarin kullanilmasini oneriyor. Yeralti sulari daha cok gerekirse destek olarak kullaniliyor. Artezyen kuyularinin ana sulama kaynagi olarak kullanilmasinin yeralti kaynaklari ve toprak uzerindeki etkisi cok olumsuz. Ozellikle bizim gibi neredeyse ada gibi bir cografyada. Derin kuyu kullanimi bir taraftan suyu harcarken diger taraftan da enerji harciyor. Hatirlarsaniz Sait beyin masraf olarak sozunu etmege deger buldugu tek kalem sulama enerji masrafi idi.

3. Su harcamasini minimize ettikten sonra yagisin toprak tarafindan en iyi sekilde emilmesini ve tutulmasini saglayacak tedbirler de gerekiyor. Bunlar topragin sikismasini engelleyerek gozenekli bir yapida kalmasini saglamak, icindeki organik madde miktarini artirmak, icindeki yasami cogaltmak, organik madde ile ortuleyerek yagmur kaynakli kaymaklanmalari onlemek, yuzey akislarini yakalayacak toprak yapilari olusturmak, vs...

Topragin su tutma kapasitesini artirmak icin yapilacak seylerin bazilari hizlica yapilabilecek seyler, ornegin egime dik olarak surmek ya da dikimleri es yukseltide yapmak. Ancak bazilari ise zaman icinde yavas yavas yapabilecegimiz seyler. (Tam da bu yuzden bir kere islemeye basladigimiz araziye yatirim yapmamiz gerekeceginden mumkun olsa da bir daha birakmasak!)

Bu asamada su ile ilgili yapabilecegimiz en hizli ve sonuca etkisi en buyuk olacak sey dogru zamanda dogru bitkileri secmek. Bir sonraki yazida bunu tartisalim.